VNews Culture-ի զրուցակիցն է Գերմանիայի Staatsballett Berlin թատրոնի առաջատար մենակատար, խորեոգրաֆ Արշակ Ղալումյանը:

Արշակի հետ զրուցել ենք տեսակապի միջոցով․

Արշակ, Ձեր կենսագրությունն էի կարդում Բեռլինի թատրոնի պաշտոնական կայքէջում, ու ինձ համար չափազանց հաճելի էր, երբ Ձեր լուսանկարի կողքին գրված էր «Arshak Ghalumyan․ Born in Armenia»:

-«Born in Armenia» արտահայտությունն ինձնից անպակաս է, միշտ ինձ հետ է: Դա չի կարող չլինել: Անուն, ազգանուն, հայրանուն և ազգ․ այս չորս բանն ինձ մոտ միշտ կա: Որտե՞ղ եմ ծնվել, որտեղի՞ց եմ եկել, ո՞վ են իմ նախնիները: Ինձ համար դա շատ կարևոր է, ու շատ մեծ հպարտությամբ եմ իմ անվան կողքին միշտ գրում իմ ազգությունը: Հայաստանը միշտ ինձ հետ է:

Ձեզ մոտ կա՞ այդ զգացողությունը, որ դրսում Հայաստանն եք ներկայացնում:

-Իհարկե: Ես և իմ ընկերները, որոնք Եվրոպայում են պարել ու պարում, մեզ համար դա կարծես առաքելություն լինի: Մենք ուղղակի չենք հայտնվել այստեղ: Մեր երկիրը, մեր բալետը, մեր մշակույթը, որը տասնամյակներ շարունակ բարձր պահելով հասել է մի պահի, ու հիմա արդեն մենք պետք է այն ներկայացնենք: Մենք այստեղ պետք է մեր երկիրը ներկայացնենք: Այն, ինչ անում ենք, մեր երկրի անունը բարձր պահելու համար ենք անում:

Դուք ու ձեր սերնդի բալետի մնացյալ արտիստները՝ Տիգրան Միքայելյան, Արսեն Մեհրաբյան, Արթուր Բաբաջանյան, Արման Զազյան և այլն, նրանք շատ-շատ են, դուք կարծես ներկա սերնդի համար լեգենդներ լինեք, մարդիկ, որոնք կարողացել են հասնել ամենաբարձր բեմերին ու նաև օրինակ եք նրանց համար:

-Ես ինձ այդպիսին չեմ համարում, բայց ուրախ եմ, որ այդպիսի կարծիք կա: Մենք փորձում ենք, որ հաջորդ սերնդին ճիշտ մատուցենք ու օգտակար լինենք, որ հաջորդ սերունդն ավելի կատարելագործված ներկայանա: Այսօր մենք պետք է այդ կապը հաստատենք ու պահենք մայր թատրոնի հետ: Նախկինում, երբ մենք էինք սովորում, դրսի հետ կապ պահպանելը շատ դժվար էր, մենք չէինք կարող անգամ ինտերնետով նայել, տեսնել, թե ի՞նչ է կատարվում, սովորել ինչ-որ նոր բան: Երբ եկանք Եվրոպա, պետք է սովորեինք, որ հետո մեր սովորածը փոխանցենք: Ես համոզված եմ, որ մեր փոխարեն այլ պարողներ լինեին, քանի որ Հայաստանում լավ, տաղանդավոր պարողներ շատ կան, նույն բանը պետք է լիներ: Եթե նրանք էլ հասկանային, որ դա իրենց առաքելությունն է, կհասնեին բարձունքների:

Բայց ինչպե՞ս ստացվեց, որ այդքան պարողների միջից Դուք հասաք դրան: Դա հաջողությո՞ւն անվանենք, բա՞խտ, թե՞ տաղանդ:

-Անկեղծ ասած՝ բոլորը միասին, բայց երևի թե ամենակարևորն աշխատասիրությունն էր: Այդ ժամանակ ինձ համար մոտիվացիա էին իմ ընկերները՝ Տիգրան Միքայելյանը, Արսեն Մեհրաբյանը, Արման Զազյանը: Այդ պոռթկումն էր, որ ես էլ պետք է հասնեմ դրան, ես էլ կարող եմ հասնել ավելիին: Դա ներքին զգացողություն է, որ քեզ դրդում է ամեն ինչ անել ու միայն առաջ շարժվել: Նպատակը, ներքին ուժն էին, որ ինձ առաջ էին բրդում, որ ես ուզում էի սովորել, ավելի շատ բացահայտել: Ես զգում էի, որ շատ բան կա սովորելու, իսկ Հայաստանում այդ ժամանակ հնարավորություն չկար, ու այդ ցանկությունն ինձ բրդում էր առաջ գնալ ու դրսում սովորել:

Ինչպե՞ս կնկարագրեք նպատակին հասնելու Ձեր ճանապարհը:

-Նպատակին հասնելու ճանապարհին ամենաառաջին բանը մոտիվացիան է: Պետք է մոտիվացիա գտնել, որ կարողանաս ինքդ քեզ օգնել ու առաջ գնալ: Ինձ համար մոտիվացիան իմ ընկերներն էին, իմ երկիրը ներկայացնելը, որ իմանային իմ երկրի մասին: Որ սկզբում հարցնում էին՝ որտեղի՞ց ես, ու պատասխանում էինք «Արմենիա», հարցնում էին «Ռումինիա՞» կամ «Ալբանիա՞»: Շատերն անգամ չէին լսել Հայաստանի մասին, բայց հիմա նրանք բոլորը գիտեն, թե որտեղ է հայկական բալետը: Հետո իմ բախտը բերեց, քանի որ Բեռլինում խաղացանկն այնպիսին էր, որ ես աշխատում էի տարբեր խորեոգրաֆների հետ: Ու դա էլ էր մոտիվացիա, որովհետև ամեն մեկից մի նոր բան ես սովորում, նոր բան փնտրում: Ոչ թե միայն պարում ես, որ քո ադրենալինը ստանաս, այլ գիտակցում ես, որ ինքնանպատակ չէ, որ այդ պահին տվյալ մարդը հայտնվել է քո կողքին, դա նշանակում է՝ դու նրանից սովորելու բան ունես: Ու իմ բախտը շատ է բերել՝ լեգենդար խորեոգրաֆների, պարողների հետ եմ աշխատել:

Դուք հիմա այնքան թեթև ու հեշտությամբ եք ներկայացնում: Բայց արդյո՞ք դա այդպես էր:

-Չէ, հեշտությամբ ոչինչ չի տրվում: Ուղղակի, երբ ունես մոտիվացիա, մնացած ամեն ինչն անցողիկ է, ուշադրություն չես դարձնում: Եթե հանկարծ փորձեն շեղել քեզ ճանապարհից, կդանդաղես: Դրա համար ինձ ամեն վայրկյան հարկավոր է մոտիվացիա, որ հեշտ լինի: Ֆիզիկապես ու հոգեպես, իհարկե, դժվար է եղել: Տասնյոթ տարեկանում գալիս ես նոր երկիր, բոլորովին նոր աշխարհ, ո՛չ մարդկանց մտածելակերպը գիտես, ո՛չ լեզու: Այս առումով, իհարկե, շատ դժվար է եղել:

Երբևէ եղե՞լ է, որ ցանկացել եք ամեն ինչ թողնել ու վերադառնալ:

-Վերադառնալու միտք երբեք չի եղել:  Ինձ մոտ վերադառնալու միտքը կլինի միայն այն ժամանակ, երբ ես վստահ լինեմ, որ կկարողանամ շատ բան տալ: Որ թողնեի ու վերադառնայի, դա  կնշանակեր միտք չկա շարունակելու որևէ բան: Դժվարության համար այդքան արածը թողնել հեռանա՞լ: Չէ, դա իմը չէ:

Վախկոտությո՞ւն կդիտարկվեր հեռանալը:

-Հա, ինչ-որ տեղ վախկոտություն էլ կդիտարկվեր: Իմ մտքով երբևէ նման բան չի էլ անցել, որ ես իմ ճանապարհի կեսից թողնեմ հեռանամ: Հակառակը, ամեն մի դժվարություն, որ գալիս էր, նաև ուրախանում էի, քանի որ գիտեի, որ փորձություն է: Ու ավելի ուժ էր տալիս, որ դրանով անցնում էի: Անցնում էի առաջ ու ստանում էի ադրենալինը: Ու այդպես դժվարություն՝ դժվարության հետևից: Ճանապարհի կեսից թողնել, նպատակը կիսատ թողնել ինձ մոտ չի կարող լինել: Ես ունեմ նպատակ, ես պետք է հասնեմ:

Ի՞նչ է զգում արտիստը, երբ հասնում է իր նպատակին:

-Միշտ նպատակ կա, կանգառ չկա, որ հասնես, ասես՝ վերջ, հասա: Եթե որևէ պահի նման բան ասես՝ նշանակում է արդեն շեղվել ես, որովհետև կյանքում միշտ սովորելու բան կա՝ ամեն տեղ ու ցանկացած մարդուց: Իմ նպատակը նման է ծառի, որն ունի ճյուղեր՝ մեծ, փոքր ու ինչ-որ մի ճյուղ, որ հասնում ես, այդ ժամանակ արդեն մեծ զգացողություն ես ստանում, որ ամեն ինչ ճիշտ ես անում: Ու դա ավելի է ոգևորում, որ ավելի արագ հասնես մնացած նպատակներին: Մինչև կյանքի վերջ նպատակ կա:

Ձեր դերերն էի ուսումնասիրում՝ և՛ դասական բալետ եք պարել, և՛ ժամանակակից: Ո՞րն է Ձեզ ավելի հոգեհարազատ:

-Ավարտելուց հետո գնացի Համբուրգի թատրոն, հետո եկա Բեռլին, որովհետև Բեռլինի թատրոնի տնօրենը Վլադիմիր Մալախովն էր, ու այդ ժամանակ Բեռլինի թատրոնը համարվում էր ամենադասական խաղացանկն ունեցող թատրոններից մեկը: Երբ նոր էի ավարտել դպրոցը, ավելի շատ ուզում էի դասական ներկայացումներում պարել: Մանավանդ, երբ նոր էինք Հայաստանից եկել, մոդեռն ոճի ներկայացումներ երբեք չէինք պարել, չէինք սովորել, ու մեր մկաններն էլ պատրաստ չէին: Բեռլինի թատրոնի խաղացանկի բոլոր դասական ներկայացումներում պարել եմ: Ու ընթացքում, բացի դասականից,  խաղացանկն այնքան մեծ է, որ միշտ տարբեր խորեոգրաֆներ էին գալիս, ու միշտ այդ հետաքրքրությունը կար աշխատել մոդեռն ոճում: Ու ես միշտ մոդեռն ներկայացումների արիստների ցանկում էի: Ինձ միշտ նկատում էին, ու այդպես ժամանակի ընթացքում, երբ դասական բոլոր ներկայացումները պարեցի, հասկացա, որ մոտիվացիան արդեն այնքան էլ շատ չէ, ցանկանում էի նոր բան սովորել ու հնարավորություններս բացահայտել: Ու ժամանակի ընթացքում արդեն ավելի շատ մոդեռն ներկայացումներում պարեցի, հետո արդեն մոդեռն բեմադրություններ դրեցի:

Դուք հայտնի մոդեռն բեմադրիչ Իրժի Կիլիանի բեմադրություններում եք պարել:

-Այո, Կիլիանից երեք ներկայացում եմ պարել: Կիլիան, Ջոն Նոյմայեր, Մաց Էկ և այլն: Նրանց բոլորի հետ աշխատել եմ, ու նրանք բոլորը մեծ լեգենդներ են: Կիլիանը շատ հետաքրքիր ուղղություն ունի․ եթե դասական պարով կրթված չես, ապա նրա բեմադրություններն այդքան սիրուն չեն նայվի: Որովհետև նրա բեմադրությունները կառուցված են դասական ու ժողովրդական խաղերի հիման վրա: Ու հենց այդ դասական գծի մարմնի կառուցվածքից Կիլիանը պլաստիկ կապ է ստեղծում: Նրա համար ամենակարևորը կապն է, շարժումից շարժում այդ անցումը: Ու հենց այդ անցման մեջ է, որ դու կարող ես քո բնավորությունը ցույց տալ:

Շատ արտիստներ դժգոհում են, որ դժվար է աշխատել Կիլիանի հետ, քանի որ երբեմն անհասկանալի է, թե խորեոգրաֆն ի՞նչ է պահանջում արտիստից, ու ընդհանրապես դժվար են տրվում բեմադրությունները: Դուք նման բան զգացե՞լ եք:

-Դա արդեն գալիս է արտիստից, կոնցենտրացիայից: Եթե նայում ես որպես շարժում, դու կարող է չհասկանաս՝ նա ինչ է ուզում ասել: Պետք է հասկանալ ընդհանուր պատկերը, մթնոլորտը: Ու արտիստը որպես մատերիալ, որպես նյութ ինչ պետք է կարողանա ներկայացնել: Շատ ժամանակ ոչ թե փիլիսոփայական է, այլ ուղղակի պետք է մտնես, հասկանաս, թե ինչ է ուզում բեմադրիչը, ու եթե դու չես հասկանում՝ ի՞նչ է մտածել բեմադրիչը, ա՛յլ մոտեցումով ես առաջ գնում, շատ հաճախ լինում է, որ արտիստն ու խորեոգրաֆն իրար չեն հասկանում: Բայց ես երբեք նման խնդիր չեմ ունեցել:

Դուք նաև ռուս ժամանակակից ամենահայտնի բեմադրիչներից մեկի՝ Ալեքսեյ Ռատմանսկու հետ եք աշխատել «Բայադերկա» ներկայացման մեջ:

-Այո, այդպես է:

Ռատմանսկուց ի՞նչ եք սովորել, նրանից ի՞նչ եք վերցրել:

-Ռատմանսկու տեխնիկան ուրիշ է: Նա վերցնում է գրքով գրված բալետն ու նույն ձևով ներկայացնում որպես մեր ժամանակներում կատարվող իրադարձություն: Տեխնիկան, եթե նախկինում արտիստի ոտքը պետք է բարձր լիներ 45 աստիճան, հիմա չեն անում 45 աստիճան, անում են 90, 180 աստիճան կամ որքան կարողանում են: Բայց Ռատմանսկին գրած բոլոր կանոնները պահպանում էր, ու հետաքրքրությունն այն էր, որ հետ գնացինք այն ժամանակները, երբ նոր էին բեմադրվել այդ ներկայացումները: Ու դերասանական վարպետությանը նա շատ էր ուշադրություն դարձնում:

Ասում են՝ բալետի արտիստների պարագայում, թեպետ նրանք միշտ ուշադրություն են դարձնում պիրուետների քանակի կամ թռիչքների բարձրությանը, միևնույն է՝ հանդիսատեսը հիշում է դերասանական խաղը: Դուք համամի՞տ եք այդ տեսակետի հետ:

-Այո, իհարկե: Եթե հանդիսատեսը գնում է ներկայացման ու եթե էմոցիոնալ առումով նրան հասնում է ներկայացման իմաստը, տանը նա միայն զգացողություններն է հիշում: Ու հարցն այն է, որ արտիստն էմոցիաները չի կարող տեխնիկապես ցույց տալ: Տեխնիկան էֆեկտ է, որը ընթացքում կայծ է տալիս մարդկանց մոտ, բայց դերասանը եթե չհասկացավ ինչ է մատուցում ու չկարողացավ գտնել մթնոլորտը, չի կարող հանդիսատեսին փոխանցել ներկայացման բովանդակությունը: Իսկ դա միայն էմոցիայով, էներգիայով կարող ես փոխանցել:

Ինչպե՞ս եք հասնում էմոցիաները ճիշտ ներկայացնելուն:

-Շատ բարդ է դրան հասնելը: Ժամանակի ընթացքում ես այդ վարպետությունը ձեռք բերում: Միանգամից չես կարող դրան հասնել, ժամանակ է հարկավոր բեմում ավելի ազատ լինելու համար: Դու պետք է փուլեր անցնես: Սկսնակ արտիստի ուշադրությունը գնում է միայն տեխնիկայի վրա: Երբ բեմում քեզ ավելի ազատ ես զգում, էլ չես մտածում տեխնիկայի մասին, արդեն մտածում ես այլ բաների մասին: Այդպես անընդհատ կատարելագործվում ես: Ու այդպես հասնում ես պահի, երբ արդեն սկսում ես կերպարով ապրել: Չպետք է մտածես տեխնիկայի մասին, մտար բեմ՝ պետք է ապրես այդ դերով: Ու ներկայացումից հետո կոպիտ բառ կա, բայց շատ տիպիկ է՝ լեշ ես դառնում ու հանգում ես բազմոցին: Որովհետև ներքինդ ամբողջությամբ դուրս է եկել, դատարկվել ես:

Հետո ինչպե՞ս եք վերականգնվում, այդ էմոցիաներն ինչպե՞ս են վերադառնում:

-Ներկայացումից հետո գնում ես տուն, քնում, ու առավոտյան նորից նույն մարդն ես, նույն առաքելությունը պետք է կատարես, ու առանց մտածելու նորից գնում ես կատարելու քո աշխատանքը: Բեմում փորձում եմ առավելագույն հաճույք ստանալ: Բեմում չեմ աշխատում, ապրում եմ, ու եթե արտիստն ունի խարիզմա, զգացմունքներն ու էներգիան ինքնաբերաբար դուրս են գալիս: Երբ սկսում ես աշխատել, խաղալ առանց զգացմունքների ու հաճույքի, դա, որքան էլ լավ խաղաս, ինչ-որ մի տեղ երևում է: Որովհետև ակնհայտ է, որ դու կերպարը ներկայացնում ես որպես խորեոգրաֆիա, կամ ասել են՝ անում ես: Դա, իհարկե, խանգարում է:

Բացի նրանից, որ Դուք Բեռլինի թատրոնի առաջատար մենակատարն եք, նաև բազմաթիվ ժամանակակից ներկայացումներ եք բեմադրել:

-Հենց այսօր պրեմիերա ունեմ: 25 րոպեանոց մոդեռն ներկայացում է, կոչվում է «Հանդիպում»: 2 շաբաթ առաջ Իսրայելում ունեի ժամանակակից բեմադրություն: Դրանից առաջ՝ Ղազախստանում:

Հե՞շտ եղավ արտիստից խորեոգրաֆ անցումը:

-Հա, շատ հեշտ էր: Երբ եկա Համբուրգ, Գևորգ Ասոյանի հետ էի, Դուք նրա հետ հարցազրույց արդեն արել եք (հղումը՝ այստեղ): Հետո միասին եկանք Բեռլին: Երբ մենք Համբուրգում էինք սովորում՝ Արսեն Մեհրաբյանը, նրա հետ էլ եք հարցազրույց արել (Ծիծաղում է - Հեղ․), աշխատում էր թատրոնում, ու նա երկու զույգ եղբայրների հետ էր ընկերություն անում, նրանք պարում էին, երաժշտություն գրում, բեմադրում: Ու, երբ մեր աշխատանքը վերջանում էր, գնում էինք նրանց մոտ, ու այդ կրեատիվ ընթացքի մեջ էի անընդհատ: Ու երաժշտություն գրելը, բեմադրելն ինձ շատ էր դուր գալիս: Համբուրգի դպրոցում սովորում էինք իմպրովիզացիա ու կոմպոզիցիա: Ու քննության համար պետք է բեմադրեի ներկայացում, ու Ջոն Նոյմայերն իմ բեմադրությունը հավանեց, ու դպրոցի բեմում բեմադրվեց: Դա իմ առաջին բեմադրությունն էր, ես 19 տարեկան էի: Հետո արդեն երաժշտություն էի գրում: Բեռլինում մտածում էի միայն պարելու մասին, ու իմ ազատ ժամանակը տրամադրում էի երաժշտություն գրելուն: Բազմաթիվ բեմադրությունների համար երաժշտություն եմ գրել: Հետո անցավ մի քանի տարի, ու Բեռլինի թատրոնում տնօրեն փոխվեց․ Նաչո Դուատոն եկավ: Նա մոդեռն խորեոգրաֆ էր, ու նրա հետ աշխատելուց նորից ոգևորվեցի խորեոգրաֆիայով, ու հասկացա, որ ժամանակը եկել է խորեոգրաֆիա անելու: Սկզբում միայն արտիստների համար, գալլաների համար էի բեմադրություններ մշակում: Հետո Բուլղարիայում «Դոն Կիխոտ» բեմադրեցի: Դա իմ առաջին մեծ դասական բալետն էր, որ բեմադրեցի: Ու այդպես սկսվեց, շարունակվեց։ Կորոնավիրուսի շրջանն ինձ համար լավ ժամանակ էր, որովհետև թատրոնը փակ էր, ու մենք ունեինք ազատ ժամանակ, ու կարող էի մտածել, թե ապագայում ինչ եմ ուզում:  Այդ ժամանակ Բեռլինի թատրոնին կից երիտասարդական խումբ բացեցի: Բալետի արտիստի ստեղծագործական կարիերան շատ կարճ է: Ու կորոնավիրուսի ժամանակ շատ երիտասարդներ, որ դպրոցն ավարտել էին ու պետք է գնային թատրոն, շատ բան կորցրին: Մեկ տարի է հարկավոր, որ թատրոն եկած երեխաներին բացատրեն, թե ինչի վրա ուշադրություն դարձնեն: Որովհետև թատրոնում քեզ չեն ասում՝ «սա արա», կամ «նա արա»: Արտիստն ինքը պետք է կարողանա արագ կողմնորոշվել, գիտակցել՝ ինչ անի: Շատ երիտասարդներ չեն կարողանում արագ կողմնորոշվել, ու շատ բան են իրենց կարիերայում կորցնում: Ու դրա համար էլ որոշեցի երիտասարդներին օգնել, ու ամեն տարի վերցնում ենք Գերմանիայի տարբեր դպրոցների ավարտական դասարանների աշակերտներին ու մեկ տարվա կուրսեր անում: Նրանք թատրոնի խաղացանկում պարում են ու պրակտիկա ունենում, և իրենց հետ աշխատում ենք, նրանց մասնակցությամբ բեմադրություններ դնում:  

Երբեմն պատահո՞ւմ է, որ բեմադրություններ բեմադրելիս արտիստի մեջ փորձեք Ձեզ փնտրել:

-Ինձ՝ չէ, բայց իրենց եմ փնտրում: Փորձում եմ այնպես անել, որ իրենք իրենց գտնեն իմ բեմադրություններում: Երբ բեմադրում եմ՝ չեմ մտածում շարժում, հետո գնում իրենց ցույց տալիս: Իմ դինամիկան ուրիշ է, ես ունեմ իմ շարժումները, որոնք միշտ արտահայտվում են, բայց դա այն նյութն է, որով ես աշխատում եմ նրանց հետ, հետո փորձում իրենց գտնել դրա մեջ: Եթե փորձեմ անել այն, ինչ ուրիշն է անում՝ չի նայվի, հանդիսատեսին չի հասնի: Ես կարող եմ իմ միտքը ցույց տալ նրանց ու տեսնել, թե դա ինչպես է արվում, հետո արդեն,  այսպես ասած, դեկորացիա անել՝ գլուխը ինչպես թեքված լինի, ձեռքը՝ որտեղ և այլն: Կոպիտ ասած՝ սկսում եմ նկարել: Բայց բազան պետք է լինի: Դրա համար էլ ինձ երբեք ոչ մի տեղ չեմ փնտրում: Ես գիտեմ՝ որտեղ եմ:

Իսկ ունե՞ք երազանքներ, նպատակներ որպես բալետմեյստեր:

-Չէ:

Կա՞ն ներկայացումներ, որոնք երազում եք բեմադրել:

-Դա էլ չէ: Ես շատ եմ երաժշտություն լսում, ես ոգեշնչվում եմ երաժշտությունից, բայց երբ հրավեր եմ ստանում, ինձ համար կարևոր է հանդիսատեսի հետ ճիշտ կապի մեջ մտնելը: Բայց չէ, մի րոպե, ունեմ, ես Ձեզ խաբեցի (Ծիծաղում է - Հեղ․): Դա երազանք է, բայց դա շուտով կկատարվի։ Շատ մեծ ներկայացում եմ պատրաստում, որը Բեռլինի պատմությունն է: 2009 թվականին է այդ միտքն ինձ մոտ եկել: Այդ ժամանակ Բեռլինի պատի փլուզման 20-ամյակն էինք նշում: Քաղաքում դոմինոյի պես շարել էին պատ, ու շոուն այնպես էր, որ կպնում էիր պատին, ու ամբողջ քաղաքի մեջ այդ պատը փլվում էր: Ու այդ ժամանակվանից ինձ մոտ միտք ծագեց, որ պետք է Բեռլինի պատը բեմադրեմ: Աշխատում եմ, որ հասնեմ եմ դրան: Չէի ուզում փակագիծ բացել, որովհետև այն դեռ ընթացքի մեջ է:

Դուք Երևանում պարե՞լ եք:

-Երբ դպրոցում էի սովորում, «Դոն Կիխոտ» ներկայացման մեջ եմ պարել: Հետագայում «Հզոր զգացունքներ» խմբով Տիգրան Համասյանի հետ համերգ ենք տվել Երևանում: Իսկ թատերախմբի հետ որպես մենակատար չեմ պարել, ցավոք, չի ստացվել:

Դուք հիմա ժամանակակից ներկայացումներ եք բեմադրում, իսկ մեր թատրոնում ժամանակակից ներկայացումները շատ քիչ են: Այդ առումով խաղացանկը շատ աղքատիկ է: Երբևէ մտածե՞լ եք Երևանում բեմադրություն անելու մասին:

-Այո, իհարկե, մտածել եմ, բայց ամեն ինչ իր ժամանակն ունի, եթե մի բան պետք է լինի՝ կլինի: Ես չեմ մտածում՝ երբ, ոնց: Ես դրանով էլ ապրում եմ, դա է մեր առաքելությունը, որ մենք այն, ինչ սովորում ենք, տանենք մեր երկիր: Բայց դա ճիշտ ժամանակին կլինի:

Ճիշտ ժամանակը ո՞րն է, երբ Դուք հրավե՞ր ստանաք թատրոնից:

-Գուցե հրավեր ստանամ, գուցե ես մի բան առաջարկեմ: Այս պահին, ես դեռ չեմ զգում, որ կարող եմ մի բան առաջարկել: Երևանից էլ հրավեր չունեմ: Երբ այդ պահը կհասունանա, այդ ժամանակ արդեն կհասկանանք՝ ինչ ենք անում:

Ի՞նչ է հարկավոր բալետի արտիստին հաջողության հասնելու համար:

-Աշխատասիրություն ու սեր իր գործի նկատմամբ: Փնտրես քեզ, եթե փնտրես ու իմանաս քո հնարավորությունները՝ կսկսես մտածել, թե ինչպես կատարելագործել հնարավորություններդ, որ ավելի լավ արտահայտվես: Դրանից արդեն սկսում ես սովորել, ու դա քեզ մոտիվացիա կտա: Մոտիվացիան էլ բերում է աշխատասիրություն:

Շատ են պատահում երիտասարդներ, որոնք ունեն լավ տվյալներ, բայց չունեն մոտիվացիա կամ աշխատասեր չեն: Ինչպե՞ս գտնել մոտիվացիա, ինչպե՞ս ոգեշնչվել:

-Եթե իրենք սիրեն իրենց մասնագիտությունը՝ կգտնեն: Եթե չեն սիրում, ուղղակի գնում են, դժվար է գտնել: Պետք է հասկանան՝ ինչ են ուզում: Մենք բոլորս այդ առումով շատ նման ենք: Եթե ուզես ինչ-որ բան անել, անհնար է մոտիվացիա չգտնել, կսկսես ձգտել, նպատակ դնել: Պետք է դու քեզ գտնես, որ հասկանաս՝ ո՞րն է քո կյանքի իմաստը:

Ո՞ր տարիքում Դուք Ձեզ գտաք:

-Ես միշտ գտած եմ եղել (Ծիծաղում է - Հեղ․): Ես երբեք մոտիվացիայի պակաս չեմ ունեցել: Երբ երևանում էի սովորում՝ ձգտում էի դուրս գնալ, հետո արդեն պարել, հետո լավ արտահայտել, հետո ճիշտ փոխանցել, ու այդպես շարունակ: Դա միշտ շարունակություն ունի: Պետք է անես, աշխատես: Եթե չանես, ոչ ոք քեզ համար ոչինչ չի անի: Եթե դու քո տեղից չշարժվեցիր, եթե դու չհասկացար՝ ինչ ես ուզում անել, ոչ մեկ չի չի կարող դա անել քո փոխարեն:

Ի՞նչ է բալետը Ձեզ համար:

-Իմ կյանքն է: Ես բալետով եմ ապրում: Իմ մոտիվացիան է, եթե չլինի բալետը, կյանքն անիմաստ է:

Մրցակցությունը բալետում կարևո՞ր է:

-Բարի մրցակցությունը` այո, իհարկե:

Ո՞րն է բարի մրցակցությունը:

-Երբ ինչ-որ մեկը քեզանից լավն է, ու դու ձգտում ես ավելի լավը լինել: Դա շատ կարևոր է, որ կատարելագործվի տեխնիկան: Մրցակցությունը շատ կարևոր է, բայց պետք է դրական լինի:

Իսկ կեղտոտ մրցակցության հանդիպե՞լ եք:

-Շատ:

Ինչպե՞ս չկոտրվել այդ կեղտոտ մրցակցությունից:

-Չպետք է թողնես, որ այդ միջավայրը քեզ շեղի: Մենք՝ հայերս, շատ տաքարյուն ենք, կարող ենք միանգամից բորբոքվել, բայց պետք է փորձես կառավարել զգացմունքներդ ու սառը գլխով քեզ կողքից նայես՝ ի՞նչ եղավ ու ինչի՞ համար: Հասկանաս՝ ի՞նչ լուծում տաս, նայես իրավիճակին որպես երրորդ մարդ:

Բալետում ընկերություն կա՞:

-Իհարկե, ընկերություն ամեն տեղ կա: Իսկ ընկերություն որտե՞ղ չկա:

Շատ արտիստներ ասում են՝ բալետում ընկերություն չկա, քանի որ բոլորը բոլորին մրցակից են:

-Դեեե, բարի մրցակից: Մենք հայերով՝ ընկերներով հենց այդպես ենք եղել, ամեն անգամ, երբ գնում էի տղաների հետ հանդիպելու ու հետո, որ վերադառնում էի թատրոն, ինձ հարցնում էին՝ «Ընկերների՞դ ես հանդիպել, շատ ոգեշնչված ես վերադարձել»: Ու հենց այդ մրցակցության ու իրար ուժ տալու հաշվին է, որ փորձում ես կատարելագործվել: Շատ կարևոր է մրցակցության ընկեր ունենալը, որը լինի երկկողմանի, որ ոչ թե խանգարես, այլ օգնես:

Ձեզ խանգարողներ շա՞տ են եղել:

-Եղել են, բայց դա ինձ չի շեղել իմ նպատակից:

Կա՞ բան, որի համար փոշմանում եք:

-Բալետում չկա:

Իսկ կյանքո՞ւմ:

-Կյանքում էլ չկա: Իմ հայրը շուտ է մահացել: Միակ բանը, որ կուզեի, որ իր թոռներին տեսներ, բայց դա իմ ձեռքում չէր: Իսկ իմ արածներին, որ արել եմ ու փոշմանեմ՝ չէ, ոչնչի համար չեմ փոշմանում:

Ինչպե՞ս կուզեք, որ Ձեր մասին գրվի համաշխարհային բալետի պատմության մեջ:

-Շատ բարդ հարց եք տալիս: Կդժվարանամ ասել, ես անգամ չգիտեմ՝ ինչ ասել, քանի որ երբեք չեմ մտածել:

Ինչի՞ մասին եք երազում:

-Հենց այս պահին երազում եմ, որ իմ թատրոնը ստեղծեմ, ոչ թե գնամ ինչ-որ տեղ տնօրեն, այլ հենց իմը ստեղծեմ:

Շնորհակալ եմ:

Ես եմ շնորհակալ, ու թույլ տվեք իմ ու բալետի բոլոր արտիստների անունից շնորհակալություն հայտնել Ձեզ՝ Ձեր կատարած աշխատանքի համար: Դուք չափազանց կարևոր ու շնորհակալ առաքելություն եք ստանձնել:

Զրուցեց Հասմիկ Հարությունյանը

Օգտագործվել են արխիվային կադրեր

Կարող եք կարդալ նաև՝ 

Վիկտորյա Անանյան․ Ներկայացումից հետո ծաղկեփունջ ու բացիկ ստացա Վլադիմիր Պուտինից

Վահրամ Համբարձումյան․ Շատ կուզեի «Սպարտակ» պարել, բայց Արգենտինայում դա անհնար էր

Գևորգ Ասոյան․ Մրցույթից հետո ինձ մոտեցավ Մայա Պլիսեցկայան ու ասաց․ «Ես ձեզ՝ հայերիդ շատ եմ սիրում»

Էլվիրա Մնացականյան․ Եթե երկրորդ կյանք ունենայի, էլի բալետին կնվիրեի

ՀՀ վաստակավոր արտիստ Տիգրան Միքայելյան․ Ինձ զգացել եմ պարարվեստի հայ դեսպան բալետային աշխարհում