Սպասասրահում ընտրում եմ այն նստարանը, որը նայում է կայարանի մուտքի դռներին: Որպեսզի եթե գա, հետ գալը տեսնեմ: Կգա ու կասի, որ սա կատակ էր: Կամ փորձություն էր, որ միջնադարյան դրամաներում է պա­ տահում:

Կամ գուցե միտքը փոխի: Մայրուղիով գնալիս նայի քարերին փռված գարնանային գունատ լույսին, որին մի շատ կարճ ժամանակ առաջ միասին էինք նայում: Իր ան­ միտ արարքին հանկարծ հասու դառած՝ մեքենան ճանա­ պարհի կեսից ետ շրջի ու գա կատաղի ընթացքով:

Ամենաքիչը մեկ ժամ կա Թորոնթոյի գնացքի կայա­րան գալուն, բայց եղածը մի ժամանակ էլ չէ, եթե վերց­նես: Ու նույնիսկ հիմա երևակայությունը տեսարաններ է նկարում գլխիս մեջ: Ես գնացք եմ բարձրանում այնպես, կարծես ոտքերիս շղթաներ լինեն: Դեմքս պատուհանին եմ հպում ու նայում եմ կառամատույցին, երբ հնչում է մեկնումի սուլոցը: Նույնիսկ հիմա՛ դեռ ուշ չէ գնացքից դուրս ցատկելու համար: Ցատկեմ ու կայարանի միջով փողոց վազեմ, որտեղ նա հենց նոր կանգնեցրել է մե­քենան ու աստիճաններով վերև է սուրում՝ մտածելով՝ չուշանամ, աստված իմ, չուշանամ:

Վազում եմ նրան ընդառաջ՝ չուշանամ:

Ի՞նչ է այս իրարանցումը, ճիչուկանչը, բղավոցը. ուշացողների մի հորդա բռնել է նստարանների միջուղին: Ավագ դպրոցի աղջիկներ են՝ սպորտային համազգես­տով, ցնծում են իրենց սարքած իրարանցման վրա: Վա­գոնավարը դժկամորեն շտապեցնում է, ու ամեն մեկն հերթով մագլցում է իր տեղը:

Նրանցից մեկը՝ ամենաբարձր ճղավողը, Մարին է: Դեմքս շրջում եմ ու էլ չեմ նայում նրանց:

Բայց էս է, անունս է կանչում ու հարցնում է՝ որ­տեղ էի:

Այցելել էի մի ընկերոջ, ասում եմ:

Նա դրմփում է կողքիս նստարանին ու պատմում, որ բասքեթբոլի մրցման էին Հանթսվիլի դեմ: Իրարուտո­ցի էր: Պարտվեցին:

—  Կրվեցինք, չէ՞,— գոռում է ակնհայտ ցնծությամբ, ու մյուսները քռքռում ու մռլտում են: Հաշիվն է ասում, որն իսկապես ամոթալի է:

—    Հագած–կապած ես,— ասում է: Բայց շատ պետքը չէ, բացատրություններս լսում է՝ առանց իրական հետաքրքրության:

Հազիվ թե նկատում է, երբ ասում եմ, որ Թորոնթո եմ գնում՝ մեծ ծնողներիս տեսության: Նշում է միայն, թե պիտի որ շատ ծեր լինեն: Ալիստերի մասին ոչ մի բառ: Ոչ մի վատ բառ նույնիսկ:

Մոռացած չի լինի: Պարզապես հավաքել է տեսա­րանն ու իր նախկին եսերի հետ մեկտեղ ներքնահարկն է նետել: Կամ գուցե իսկապես այնպիսի մարդ է, որ նվաս­տացման դեմ ելնելու շրջահայացություն չունի:

Հիմա նրան երախտապարտ եմ, նույնիսկ եթե այն պահին այդպիսի բան զգալու ի վիճակի չէի: Մենակ, ինքս ինձ հետ թողնված՝ ի՞նչ քայլի կարող էի դիմել, երբ Ամունդսեն հասնեինք: Վեր կենալ, գնացքից թռչել դուրս, վազել նրա տուն ու պահանջել՝ ինչո՞ւ, ինչո՞ւ: Հավիտյան ամոթ էր լինելու: Իրականում կանգառն Ամունդսենում հազիվ հերիքեց, որ թիմն իրեն հավաքի ու դիմավորելու եկած մարդկանց պատուհանները ծեծելով ձեռքով անի, մինչ վագոնավարն անդադար զգուշացնում է, որ եթե չարագացնեն, Թորոնթո են գնալու:

Տարիներ շարունակ մտածում էի, որ մի օր դիմացս է դուրս գալու: Թորոնթոյում էի ապրել ու ապրում: Ինձ թվում էր՝ ամեն մեկն էլ ի վերջո Թորոնթո է ընկնում, թե­կուզև կարճագույն ժամանակով: Իհարկե, սա չէր նշա­նակում, որ այդ դեպքում կհանդիպեիր այդ մարդուն, եթե ինքդ հանդիպում չկազմակերպեիր:

Բայց այդ բանը պատահեց: Ամբոխալի մի փողոց հատելիս, որտեղ չէիր կարող անգամ քայլերդ դանդա­ղեցնել: Հակադիր ուղղություններով: Իրար հառված աչքեր, միևնույն պահին՝ ժամանակից խունացած մեր դեմքերին՝ միայն մերկադեմ զարմանք:

Նա բղավեց՝ ինչպե՞ս ես, ես պատասխանեցի՝ լավ: Հետո տեղը գցելու համար ավելացրի՝ երջանի՛կ:

Այդ պահին դա միայն ընդհանուր առմամբ էր ճիշտ: Ամուսնուս հետ մի ջլատող անդաշնության մեջ էինք՝ կապված նրա երեխաներից մեկի կուտակած պարտ­քերը ինքներս մարելու հետ: Այդ օրը գնացել էի արվես­ տի մի ցուցադրության՝ գլուխս այդ մտքերից մաքրելու ու հանգստանալու:

Նա պատասխանեց.

—  Ապրե՛ս:

Դեռ թվում էր, որ կարող ենք մեզ ազատել ամբո­խից ու մի քանի վայրկյանից միասին քայլել: Բայց կա­րող էինք նաև շարունակել մեր վստահ քայլերը՝ ամեն մեկս մեր բռնած ուղղությամբ: Ինչը և արեցինք: Ոչ շնչա­սպառ հևոց, ոչ ուսիս դրված ձեռք, երբ մայթին հաս­նեինք: Միայն այդ առկայծումը, որ ընդամենը մի ակն­թարթ տեսա, երբ աչքերից մեկը չռվեց: Ձախ աչքն էր, միշտ ձախը, ոնց հիշում էի: Ու այնքան տարօրինակ տեսք ուներ միշտ՝ զգոն ու քննող, կարծես մի ամբողջ անհնարինություն էր պատահել իր հետ, այնպիսին, որ կարող էր նույնիսկ ծիծաղ հարուցել:

Իսկ ես, ես բան էի զգում, որ նման էր Ամունդսենից հեռանալուց զգացածիս, երբ գնացքը տանում էր ինձ՝ շշմածության ու անհավանականության միջով:

Ոչինչ չի փոխվում սիրո հարցում, իսկապես:

տես նաև՝

Ալիս Մանրո. պատմվածքներ՝ կյանքի սիրույն

անգլերենից թարգմանեց Աննա Դավթյանը

«Զանգակ» հրատարակչություն, 2016

---